Giữa nhịp sống hiện đại và sự mai một nhanh chóng của nhiều giá trị truyền thống, Hợp tác xã Alpharco đã và đang từng bước khôi phục, gìn giữ và phát triển nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người Mường Cúc Phương, một di sản văn hóa vật thể và phi vật thể có giá trị sâu sắc. Đây không chỉ là hành động bảo tồn một nghề cổ xưa, mà còn là cách Alpharco kết nối quá khứ với hiện tại, đưa nghệ thuật thủ công dân tộc đến gần hơn với đời sống đương đại.
Đối với người Mường Cúc Phương, dệt thổ cẩm không chỉ là một nghề, mà còn là biểu tượng văn hóa, là nơi ký thác tinh thần, mỹ cảm, và tri thức bản địa. Mỗi họa tiết trên nền vải, từ hình răng cưa, hoa văn núi rừng, cho đến con thoi, bông lúa đều mang theo những câu chuyện, những tín ngưỡng dân gian và dấu ấn của tộc người sống hòa hợp với thiên nhiên.
Trước đây, hầu hết phụ nữ Mường đều biết dệt. Tuy nhiên, theo thời gian, nghề dệt truyền thống dần bị lãng quên bởi sự lấn át của hàng may sẵn, sự thay đổi về thị hiếu, và quá trình đô thị hóa. Không ít khung cửi đã nằm im trong góc bếp, những hoa văn xưa dần phai mờ trong trí nhớ người già.
Trước thực trạng đó, Alpharco đã chủ động khởi xướng chương trình khôi phục nghề dệt thổ cẩm truyền thống, với mục tiêu kép: gìn giữ di sản văn hóa và tạo sinh kế bền vững cho phụ nữ địa phương.
Từ việc tìm lại những người thợ dệt cao tuổi còn nhớ nghề, tổ chức các lớp truyền dạy cho thế hệ trẻ, đến việc khôi phục khung cửi gỗ truyền thống, tái hiện kỹ thuật se sợi, nhuộm màu từ thảo mộc.
Khôi phục nghề dệt không chỉ tạo việc làm cho hàng chục phụ nữ Mường, mà còn góp phần nâng cao giá trị du lịch bản địa. Khách du lịch có thể trực tiếp tham quan, trải nghiệm quy trình dệt vải, nhuộm màu, thậm chí tự tay dệt những đường chỉ đầu tiên trên khung cửi gỗ truyền thống.
Alpharco cũng đưa các sản phẩm thổ cẩm Cúc Phương đến các hội chợ OCOP, hội chợ thủ công mỹ nghệ trong nước và quốc tế, mở rộng thị trường, kết nối với các đơn vị thiết kế, nhà bán lẻ yêu thích hàng thủ công truyền thống.
Điểm đặc biệt trong cách làm của Alpharco là luôn đặt giá trị văn hóa bản địa làm gốc. Mỗi sản phẩm đều được dệt bằng sợi bông tự nhiên hoặc tơ sợi thực vật, nhuộm bằng lá cẩm, vỏ cây, rễ nghệ, lá bưởi rừng, than tro..., tuyệt đối không dùng thuốc nhuộm công nghiệp. Điều này vừa bảo vệ sức khỏe người dùng, vừa đảm bảo yếu tố bền vững với môi trường, thể hiện triết lý “thuận tự nhiên” trong toàn bộ hoạt động của hợp tác xã.
Khôi phục nghề dệt thổ cẩm không chỉ là giữ gìn một nghề truyền thống, mà còn là khẳng định bản sắc văn hóa của người Mường giữa thời đại mới. Với Alpharco, đó là một sứ mệnh văn hóa, kinh tế, xã hội, là con đường trở về cội nguồn để đi xa hơn, bền vững hơn trên hành trình phát triển.
